Τετάρτη 12 Σεπτεμβρίου 2007

Απόδραση από το σκοτάδι της σπηλιάς

"Ο Πλάτωνας διηγείται μια παραβολή, που εικονογραφεί με πολύ ωραίο τρόπο τους συλλογισμούς του. Η παραβολή αυτή είναι γνωστή με την ονομασία παραβολή της σπηλιάς. Θα σου τη διηγηθώ με δικά μου λόγια.

Φαντάσου ανθρώπους που ζουν σε μια υπόγεια σπηλιά. Έχουν τη ράχη τους γυρισμένη προς το άνοιγμα της σπηλιάς και είναι δεμένοι χειροπόδαρα, έτσι ώστε δεν μπορούν να δουν τίποτα εκτός από το εσωτερικό τοίχωμα της σπηλιάς τους. Πίσω τους υψώνεται ένα ψηλό τοίχος. Και πίσω από αυτό το τοίχος πηγαινοέρχονται άνθρωποι, που σηκώνουν ψηλά διάφορα σχήματα και πράγματα, ίσα ίσα πάνω από το τοίχος. Χάρη στη φωτιά που καίει πίσω τους, τα πράγματα αυτά ρίχνουν στον τοίχο της σπηλιάς τρεμάμενους ίσκιους. Το μόνο που μπορούν να δουν οι φυλακισμένοι της σπηλιάς είναι, βεβαίως, μονάχα αυτό το «θέατρο σκιών». Βρίσκονται σε αυτή τη θέση από την γέννησή τους και επομένως και επομένως θεωρούν ότι αυτοί οι ίσκιοι είναι το μόνο πράγμα που στ’ αλήθεια υπάρχει.

Φαντάσου τώρα ότι κάποιος από αυτούς τους φυλακισμένους καταφέρνει να δραπετεύσει από την φυλακή του. Στην αρχή, αναρωτιέται από πού προέρχονται οι ίσκιοι που βλέπει μπροστά του. Στη συνέχεια, καταφέρνει να σπάσει τα δεσμά του. Τι νομίζεις ότι συμβαίνει, όταν καταφέρνει να γυρίσει το κεφάλι του προς το φως? Τις πρώτες στιγμές, τυφλώνεται. Το δυνατό φως τον τυφλώνει. Ακόμα και τα πράγματα με τα καθαρά και σαφή τους περιγράμματα, ακόμα και αυτά τον τυφλώνουν –ως τώρα δεν έβλεπε παρά ασαφείς και τρεμάμενους ίσκιους. Αν μπορούσε να σκαρφαλώσει και να περάσει πάνω από το τοίχος, να προσπεράσει την φωτιά και να βγει έξω από την σπηλιά, τότε θα τυφλωνόταν ακόμα περισσότερο. Θα ‘τριβε όμως δυο, τρεις φορές τα μάτια του και σε λίγο θα μπορούσε να δει την ομορφιά των πάντων. Για πρώτη φορά στην ζωή του, θα ‘βλεπε χρώματα και ξεκάθαρες γραμμές. Πραγματικά ζώα και λουλούδια, των οποίων τις κακές απομιμήσεις γνώριζε στην σπηλιά. Θα ‘βλεπε τον ήλιο στον ουρανό και θα καταλάβαινε ότι αυτός δίνει ζωή στα ζώα και στα φυτά, στη φύση ολόκληρη, όπως κι εκείνος στην σπηλιά του μπορούσε να βλέπει να βλέπει τους ίσκιους χάρη στη φωτιά και μόνο.

Ο ευτυχής δραπέτης θα μπορούσε τότε να τρέξει έξω στην φύση και να χαρεί την πρωτόγνωρη ελευθερία του. Σκέφτεται, όμως, όλους τους άλλους βαθιά χωμένους ακόμα μέσα στην σπηλιά και γι’ αυτό γυρίζει πίσω. Φτάνει κάτω και προσπαθεί να εξηγήσει στους άλλους ότι οι ίσκιοι στο τοίχωμα της σπηλιάς δεν είναι παρά κακές απομιμήσεις των αληθινών πραγμάτων. Αλλά κανείς δεν τον πιστεύει. Δείχνουν τους ίσκιους, που τους είναι γνώριμοι, και του φωνάζουν πως αυτούς βλέπουν με τα μάτια τους και αυτοί είναι ο πραγματικός κόσμος. Στο τέλος, τον σκοτώνουν."

Jostein Gaarder, ‘‘Ο κόσμος της σοφίας, μυθιστόρημα για την ιστορία της φιλοσοφίας", απόσπασμα.

15 βρηκαν το κλειδι:

Argy είπε...

Esy ti 8a ekanes stin 8esi tou???
dyskoli poli dyskoli apofasi e??
Arage 8a antidrouse san tous ypoloipous an itan sti 8esi tous kai oxi o drapetis..?
autoktonia i kinisi...

aggelika είπε...

Ευχαριστώ πολύ τον multum in parvo που μου έστειλε το κείμενο και με βοήθησε να φτιάξω το post αυτο..

If...ιγένεια είπε...

Στους τυφλούς βασιλεύει ο μονόφθαλμος..

Haris είπε...

Ο ορισμός του Ιδεαλισμού.

Με τέτοια μεθυσμένα λόγια, λογικό ήταν ο Πλάτωνας να είναι ο προάγγελος του Χριστιανισμού.

Έξω από μας τα ιδεαλιστικά κείμενα!

Chameleon_Dark είπε...

Είναι δυστυχώς ο τρόπος που κάθε κοινωνία συμπεριφέρεται στους ανθρώπους που ξέφυγαν από τα πνευματικά τους δεσμά... Μια κοινωνία δυτυχώς δεν ανέχεται εύκολα το διαφορετικό που γκρεμίζει κατεστημένα...

Είναι τόσα τα παραδείγματα, ακόμα και στις μέρες μας...

Equilibrium είπε...

Τι να πω... το'χαμε φιλοσοφήσει στο Λύκειο αυτό.. πλατωνικός λόγος, σοφός. Στο μπλογκ μου υπόσχομαι να αναφέρω μιαν άλλη ιστορία από το Συμπόσιο του Πλάτωνα που μιλάει για τον έρωτα, την ομοφυλοφιλία, και το έτερον ήμισυ... Προσεχώς λοιπόν! φλκ

just..living!!! είπε...

Όντως μια κοινωνία δεν αντέχει το διαφορετικό..καμιά φρά όμως ούτε και το ίδιο το διαφορετικό μπορεί να... "αντέξει"..

Byronas είπε...

Κι ύστερα λένε πως είναι κακό να είσαι μόνο για την πάρτυ σου. :P

aggelika είπε...

@argy, μάλλον και αυτός έτσι θα αντιδρούσε αν δεν ήταν ο δραπέτης

@if..igeneia, η ουσία είναι όμως να αποκτήσουν όλοι δύο μάτια, αν αυτό είναι δυνατό..

@hari, και εγώ δεν τον πάω πολυ τον Πλάτωνα, αν και αναγνωρίζω ότι ήταν αρκετά πρωτοπόρος για την εποχή του. Με την θεωρία των ιδεών, για παράδειγμα, διαφωνώ τελείως! Την συγκεκριμένη παραβολή όμως μπορεί να την ερμηνεύσει ο καθένας όπως θέλει. Και σίγουρα πολλές φορές η γνώση στρέφεται εναντίον σε αυτόν που την κατέχει.

@chameleon_dark, ο φόβος για το διαφορετικό είναι κυρίως.. Ότι κάτι άλλο θα κυριαρχήσει

@equilibrium, βραία θα σε επισκεφτώ. Καλημέρα..

@just..living!, και το διαφορετικό υποφέρει πιο πολύ από την κοινωνία γιατί πάντα στο τέλος αυτό αλλάζει..

@byrona, καλύτερα ο αδικών παρά ο αδικημένος δλδ?

Loth είπε...

ΟΤΑΝ ΣΥΝΑΝΤΑΣ ΜΙΑ ΤΟΣΟ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΑΠΟ ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΩΣ ΤΩΡΑ ΕΛΕΓΕΣ ΖΩΗ..ΕΙΝΑΙ ΔΥΚΟΛΟ ΝΑ ΤΗ ΔΕΧΘΕΙΣ
ΚΑΛΗΜΕΡΕΣ!

APSOY είπε...

Πόσο σωστό είναι αυτό το κείμενο...
!!!
Με προβλημάτισες τώρα...
:|

Θα συμφωνήσω με το σχόλιο της if..igeneias...

Haris είπε...

Διαφωνώ με τις "διαφορετικές ερμηνείες". Δηλαδή ο καθένας καταλαβαίνει ότι θέλει; Και αν κάποιος πάρει την ιστορία τοις μετρητοίς και πάει και στηθεί έξω από καμιά σπηλιά και περιμένει; Δεν είναι και αυτό μια ερμηνεία;

Ο Πλάτωνας ήταν ξεκάθαρος.

Nathalie είπε...

Από τα αγαπημένα μου βιβλία ο "Κόσμος της Σοφίας". Και το φιλμ μ'άρεσε..

Starlight είπε...

Δύσκολο να αποδεχτείς το καινούργιο. Και ακόμη πιο δύσκολο να παραδεχτείς πως όσα έζησες ήταν ένα ψέμα.

Zissis είπε...

Μέχρι να βαρεθείς να γυρίζεις πίσω...Μέχρι να βαρεθείς να σε σκοτώνουν. Από ΕΚΕΙ κ μετά αρχίζουν όλα...